ΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Κάθε εποχή προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες και δώρα και ο χειμώνας δεν αποτελεί εξαίρεση. Στην Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική (ΠΚΙ) και τη θεωρία των πέντε στοιχείων, ο χειμώνας συνδέεται με το στοιχείο του νερού. Το στοιχείο του νερού είναι σημαντικό για τη διατήρηση της υγείας και της ισορροπίας μέσα στο σώμα μας. Σε αυτό το άρθρο, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε τις ιδιότητες και την κίνηση του στοιχείου του νερού με απλό και πρακτικά χρήσιμο τρόπο. Θα μάθουμε πώς να διακρίνουμε τα σημάδια ανισορροπίας του στο σώμα μας και τέλος θα αναφέρουμε φυσικούς τρόπους ενίσχυσης του στοιχείου του νερού που μπορούμε να εφαρμόσουμε κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

“Οι δυνάμεις του χειμώνα δημιουργούν το κρύο στον ουρανό και το νερό στη γη. Φτιάχνουν το νεφρό και τα οστά μέσα στο σώμα, το μαύρο χρώμα και την αλμυρή γεύση. Αναπτύσσουν τη βαθιά φωνή και τον βαθύ ήχο των βογκητών”.  

Από τα κλασικά κείμενα του Κίτρινου Αυτοκράτορα

Το στοιχείο του νερού αντανακλάται σε διάφορες πτυχές της ύπαρξής μας - στα συναισθήματά μας, στο φυσικό μας σώμα, ακόμα και στην προσωπικότητά μας. Το νερό ως ένα από τα 5 στοιχεία, συνδέεται με το άγνωστο, τη νύχτα, το σκοτάδι, τον χειμώνα, τη χειμερία νάρκη, το κρύο και τον πάγο, την ακινησία, τον ύπνο, τα όνειρα ενώ σε σωματικό επίπεδο συνδέεται με τα νεφρά, τον εγκέφαλο, άρα και το νευρικό σύστημα, με τα οστά, τον μυελό των οστών καθώς και με την ακοή μας. Επίσης συνδέεται με το κληρονομημένο μας δυναμικό, το DNA μας, την πεμπτουσία Jing ή αλλιώς προγονική πεμπτουσία, που φυλάσσεται στα νεφρά και είναι η βάση για την ανάπτυξη και την ωρίμανση. Αποτελεί το ενεργειακό μας απόθεμα και μιας και στην ουσία δεν μπορεί να αναπληρωθεί, θα πρέπει να χρησιμοποιείται με φειδώ. Υπερβολές και σπατάλη ενέργειας ειδικά κατά την χειμερινή περίοδο, έντονη σωματική άσκηση, καθώς επίσης η έντονη αιμορραγία κατά την έμμηνο ρύση, οι χρόνιες ασθένειες, ο χρόνιος πόνος, τα ψυχολογικά τραύματα, το υπερβολικό στρες, η μακροχρόνια κατάχρηση ουσιών που επιβαρύνουν τα επινεφρίδια, όπως η καφεΐνη, ναρκωτικές ουσίες και άλλα, αποδυναμώνουν την πεμπτουσία Jing. Ενδυναμώνεται από την ξεκούραση (κυρίως τον χειμώνα), τον διαλογισμό, την ήπια σωματική άσκηση, το qi gong, τη φυσική επαφή με το στοιχείο του νερού, τη ρεφλεξολογία, το σιάτσου.

Συναισθήματα Στοιχείου Νερού

Το στοιχείο του νερού συνδέεται με τις ποιότητες της γαλήνης, της ηρεμίας και της εσωτερικής αρμονίας. Όταν το στοιχείο του νερού είναι ισχυρό, νιώθουμε μια αίσθηση ότι «όλα είναι καλά» ή ότι βρισκόμαστε «σε ροή» με τον κόσμο γύρω σας. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι το στοιχείο του νερού βρίσκεται σε ισορροπία και εκδηλώνεται με φυσικό τρόπο μέσα μας.

Όταν παρουσιάζεται έλλειψη στο στοιχείο του νερού, μπορεί να αισθανόμαστε φόβο ή ανασφάλεια. Ο φόβος είναι το κυρίαρχο συναίσθημα που συνδέεται με αυτό το στοιχείο. Φόβος για τον θάνατο, για τις ξαφνικές προκλήσεις ή ακόμη και ευκαιρίες στην ζωή, που έρχονται να τεστάρουν την ετοιμότητά μας και την ικανότητά μας να προχωράμε στις απαραίτητες μετακινήσεις, τόσο σε εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό πεδίο. Αυτά τα συναισθήματα συχνά συνδέονται με χαμηλή αυτοεκτίμηση ή έλλειψη αυτοπεποίθησης. Για να ξεπεραστεί αυτό, σύμφωνα πάντα με την προσέγγιση της ΠΚΙ, είναι σημαντικό να εξισορροπηθεί εκ νέου και να ενισχυθεί το στοιχείο του νερού. Πως όμως μπορούμε να διακρίνουμε πρακτικά την ανισορροπία στο στοιχείο του νερού;

Επτά κοινά σημάδια που υποδεικνύουν ότι το στοιχείο του νερού μπορεί να βρίσκεται σε ανισορροπία:

1. Κούραση και κόπωση

Εάν το στοιχείο του νερού βρίσκεται σε ισορροπία, αισθανόμαστε ζωντάνια και γεμάτοι ενέργεια. Αν είναι εκτός ισορροπίας, μπορεί να αισθανόμαστε κούραση και κόπωση, ακόμα και μετά από αρκετές ώρες ύπνου. Μπορεί να εκδηλώνεται με μυϊκή αδυναμία, μειωμένη αντοχή και μειωμένη ικανότητα σωματικής άσκησης, αίσθημα νοητικής κόπωσης και έλλειψη ενέργειας.

2. Πόνος στα οστά και στις αρθρώσεις

Το στοιχείο του νερού συνδέεται επίσης με τα οστά, τις αρθρώσεις και τους συνδέσμους μας. Η δυσκαμψία και ο οξύς ή χρόνιος μυοσκελετικός πόνος, μπορεί να υποδηλώνει ανισορροπία στην ενέργεια του νεφρού.

3. Αίσθημα υπερβολικού κρύου

Τα άτομα με ανισορροπία νερού μπορεί να δυσκολεύονται να ζεσταθούν. Η προστασία του σώματος απέναντι στο κρύο με επαρκή ρουχισμό και παραγωγή ζέστης με μόξα, ζεστά επιθέματα, θερμοφόρα κλπ, ιδίως στα κάτω άκρα και στην περιοχή της μέσης ενδυναμώνει το στοιχείο του νερού.

4. Φόβος και ανασφάλεια

Τα άτομα με ανισορροπία στοιχείων νερού τείνουν να αισθάνονται φόβο ή ανασφάλεια. Για παράδειγμα η πεποίθηση ότι «δεν είμαι αρκετός», θα μπορούσε να σχετίζεται με ανισορροπία στο στοιχείο του νερού. Ένα ισορροπημένο και δυνατό στοιχείο του νερού μπορεί να τα μετουσιώσει σε συναισθήματα έμπνευσης και αφθονίας.

5. Θλίψη ή κατάθλιψη

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο φόβος και η ανασφάλεια συχνά οδηγούν σε αισθήματα χρόνιας θλίψης και κατάθλιψης, τα οποία μπορεί να αποτελούν ένδειξη ανισορροπίας στο στοιχείο του νερού. Τα άτομα με χρόνια θλίψη συχνά συντηρούν αυτοκαταστροφικά μοτίβα σκέψης. Σε αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να γίνει εργασία σε πολλά επίπεδα, προκειμένου το άτομο να επανέλθει σε κατάσταση συναισθηματικής και νοητικής ισορροπίας.

6. Ορμονικές Ανισορροπίες

Το στοιχείο του νερού ελέγχει τις ορμόνες μας. Τα συμπτώματα που θα εκδηλωθούν εξαρτώνται από την ορμόνη που βρίσκεται σε ανισορροπία και το φύλο. Μερικά από αυτά είναι σωματικά, ενώ άλλα είναι ψυχικά και συναισθηματικά.

7. Δυσκολία να βρισκόμαστε κοντά σε ανθρώπους

Τα άτομα με ανισορροπία νερού συχνά τείνουν να αποφεύγουν να βρίσκονται κοντά σε άλλους ανθρώπους. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να βιώσουν έντονο κοινωνικό άγχος ή ασυνήθιστη συναισθηματική διαταραχή σε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις.

Συμβουλές για την εξισορρόπηση του στοιχείου του νερού

Στην Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική, ο χειμώνας είναι η εποχή αποθήκευσης. Πρέπει να εξοικονομήσουμε το qi (ενέργεια), να προσπαθήσουμε να ζεσταθούμε και να αποφύγουμε την υπερβολική εφίδρωση, ώστε να αποτρέψουμε την απώλεια νερού. Αυτή είναι η ταοϊστική αρχή για την καλλιέργεια της υγείας το χειμώνα. Εάν σπαταλάμε το qi των νεφρών και μειώσουμε τη διαθέσιμη ενέργεια για την επόμενη σεζόν, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι δυσλειτουργία, αδυναμία και ψυχρότητα των άκρων την άνοιξη λόγω ανεπαρκούς παροχής ενέργειας για ανάπτυξη.

Η εξάσκηση του qi gong είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να καλλιεργήσουμε το στοιχείο του νερού μέσα μας. Οι πρακτικές qi gong που έχουν σχεδιαστεί για τον λόγο αυτό, περιλαμβάνουν συχνά αργές, ρέουσες ασκήσεις που αντικατοπτρίζουν τις κινήσεις του νερού στη φύση. Εστιάζουν επίσης στην ενίσχυση του qi στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη.

Εκτός από την προστασία του σώματος απέναντι στο κρύο που ήδη αναφέρθηκε, σημαντικό επίσης ρόλο παίζει η διατροφή μας. Διαισθητικά, το σώμα μας γνωρίζει τι χρειάζεται για να διατηρήσει την ισορροπία και την αρμονία. Σε μεγάλο βαθμό, οι διατροφικές μας ανάγκες σχετίζονται με την τρέχουσα εποχή και το κυρίαρχο στοιχείο. Είναι λοιπόν σημαντικό να καταναλώνουμε τροφές που υποστηρίζουν το στοιχείο του νερού κατά την περίοδο του χειμώνα. Τέτοιες τροφές είναι:

• οι φυσικά αλμυρές τροφές εξισορροπούν την ενέργεια του νερού. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το γεγονός ότι τα γεύματα που προέρχονται από τη θάλασσα είναι γενικά πλούσια στο στοιχείο του νερού. Αυτό περιλαμβάνει ψάρια, οστρακοειδή και φύκια. Ευεργετικό επίσης είναι και το θαλασσινό αλάτι (σε αντίθεση με το ραφιναρισμένο αλάτι).

• τα ζεστά ροφήματα βοτάνων βοηθούν στην ισορροπία του στοιχείου του νερού, ειδικά όταν ο καιρός είναι κρύος, για παράδειγμα το χαμομήλι. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η καφεΐνη μπορεί μερικές φορές να βγάλει εκτός ισορροπίας το στοιχείο του νερού μας. Επομένως, είναι συνήθως καλύτερο να αποφεύγονται τα καφεϊνούχα ροφήματα στην έλλειψη του νερού ή όταν επιδιώκουμε την ενίσχυσή του.

• οι ζεστές σούπες λαχανικών τρέφουν το στοιχείο του νερού με πολλούς σημαντικούς τρόπους. Πρώτα απ’ όλα, ακριβώς όπως τα ζεστά ροφήματα, η ζεστή θερμοκρασία της σούπας μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση του στοιχείου του νερού, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η σούπα είναι η τέλεια τροφή όταν κάνει κρύο έξω. Επιπλέον, τα μαγειρεμένα λαχανικά διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της καλής υποστήριξης του στοιχείου του νερού, για παράδειγμα τα κολοκυθάκια, το σέλινο, η μελιτζάνα, το μπρόκολο, το σπανάκι, τα μανιτάρια.

• το μαγείρεμα στον ατμό ή με βρασμό κρατά τις τροφές υγρές και πλούσιες σε νερό, προσφέροντας πολύτιμη ενυδάτωση στον οργανισμό. Παρόλο που το μαγείρεμα στον φούρνο, στο τηγάνι ή στα κάρβουνα αφυδατώνει τις τροφές και κατ’ επέκταση το σώμα, ωστόσο θεωρείται κατάλληλο για τις πολύ κρύες μέρες του χειμώνα, μιας και αυξάνει τη θερμότητα των τροφών άρα και του σώματος. Έτσι μπορούμε να προσθέσουμε στη διατροφή μας, εκτός από τις σούπες που είναι τόσο ευεργετικές, τα ψητά λαχανικά και το ψητό κρέας.

• η επαρκής και σωστή ενυδάτωση με καλής ποιότητας νερό είναι κρίσιμη για την ενίσχυση του νερένιου μας στοιχείου. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το στοιχείο του νερού είναι συνδεδεμένο με την ουροδόχο κύστη και τα νεφρά μας. Και τα δύο αυτά όργανα απαιτούν μια υγιή ροή νερού μέσω του συστήματός μας προκειμένου να λειτουργήσουν σωστά. Η σωστή ενυδάτωση είναι σημαντική επίσης και για τη διατήρηση σταθερών επιπέδων ενέργειας και πνευματικής εγρήγορσης. Η κατανάλωση χλιαρού νερού αμέσως μόλις ξυπνάμε το πρωί (ένα με δύο ποτήρια) αποτελεί μία εξαιρετική καθημερινή ρουτίνα, όχι μόνο κατά τους χειμερινούς μήνες.

Τροφές που αποδυναμώνουν το στοιχείο του νερού

Ακριβώς όπως οι παραπάνω τροφές μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση του στοιχείου του νερού μας, έτσι υπάρχουν και κάποιες άλλες τροφές που μπορούν να το αποδυναμώσουν. Αυτές οι τροφές πρέπει να αποφεύγονται κάθε φορά που νιώθουμε ότι το στοιχείο του νερού μας έχει εξαντληθεί, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Σε αυτές ανήκουν οι αλμυρές επεξεργασμένες τροφές, τα παγωμένα ποτά και τα ωμά λαχανικά. Επίσης το αλκοόλ μπορεί να αποδυναμώσει το στοιχείο του νερού μας. Το ίδιο ισχύει και για τη ραφιναρισμένη ζάχαρη. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η καφεΐνη μπορεί επίσης να συμβάλει σε μια ανισορροπία του νερού.

Ο πιο εύκολος όμως και απολαυστικός τρόπος για να καλλιεργήσουμε το στοιχείο του νερού είναι απλώς μια βόλτα στη φύση. Το νερό είναι παντού στον φυσικό κόσμο. Όταν ερχόμαστε σε επαφή με τη φύση, αξιοποιούμε αβίαστα την ισχυρή ενέργειά της. Υπάρχει ένα ρητό που αναφέρει, «το qi ρέει εκεί που πάει ο νους μας». Εάν κατευθύνουμε την επίγνωσή μας στο στοιχείο του νερού γύρω μας είτε βρισκόμαστε δίπλα σε ένα ποτάμι, στη θάλασσα ή σε μια χιονισμένη βουνοκορφή, θα το αξιοποιήσουμε σε μεγαλύτερη αφθονία.