ΜΙΚΡΑ ΒΗΜΑΤΑ-ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη,  ο καλύτερος τρόπος για να πετύχουμε αυτό που θέλουμε στη ζωή — να αποκτήσουμε καλύτερη φόρμα, να δημιουργήσουμε μια επιτυχημένη επιχείρηση, να χαλαρώνουμε περισσότερο και να ανησυχούμε λιγότερο, να περνάμε περισσότερο χρόνο με τους φίλους και την οικογένεια — είναι να θέσουμε συγκεκριμένους, εφικτούς στόχους.

Για πολλά χρόνια έτσι αντιμετώπιζα τα πάντα στην καθημερινότητά μου. Έθετα συνεχώς στόχους που έπρεπε να επιτευχθούν. Έθεσα στόχους για τους βαθμούς που ήθελα να πάρω στο σχολείο, για τα βάρη που ήθελα να σηκώσω στο γυμναστήριο, για τα κέρδη που ήθελα να κερδίσω στις επιχειρήσεις. Κάποιους στόχους τους πετύχαινα, αλλά τους περισσότερους όχι. Τελικά, άρχισα να συνειδητοποιώ ότι τα αποτελέσματά μου είχαν πολύ μικρή σχέση με τους στόχους που έθεσα αλλά σχεδόν πάντα είχαν σχέση με τις μεθόδους που ακολουθούσα για να τους πετύχω.

• Αν είσαι προπονητής, ο στόχος σου μπορεί να είναι να κερδίσεις ένα πρωτάθλημα. Η στρατηγική σου  είναι ο τρόπος με τον οποίο στρατολογείς παίκτες, διαχειρίζεσαι τους βοηθούς προπονητές σου και οργανώνεις τις προπονήσεις.

• Αν είσαι επιχειρηματίας, ο στόχος σου μπορεί να είναι να δημιουργήσεις μια επιχείρηση εκατομμυρίων δολαρίων. Η στρατηγική σου είναι ο τρόπος με τον οποίο δοκιμάζεις ιδέες για προϊόντα, προσλαμβάνεις υπαλλήλους και εκτελείς εκστρατείες μάρκετινγκ.

• Αν είσαι μουσικός, ο στόχος σου είναι να παίξεις ένα νέο κομμάτι. Η στρατηγική σου περιλαμβάνει το πόσο συχνά εξασκείσαι, το πως αντιμετωπίζεις τα δύσκολα μέτρα και πως αξιοποιείς την καθοδήγηση του δασκάλου σου.

Τώρα σου θέτω μία ενδιαφέρουσα ερώτηση: αν αγνοούσες εντελώς τους στόχους σου και εστίαζες μόνο στη στρατηγική σου, θα συνέχιζες να πετυχαίνεις;

Για παράδειγμα, αν ήσουν προπονητής μπάσκετ και αγνοούσες τον στόχο σου να κερδίσεις ένα πρωτάθλημα και εστιαζόσουν μόνο σε αυτό που κάνει η ομάδα σου στην προπόνηση κάθε μέρα, θα έφερνες αποτελέσματα; Νομίζω πως ναι. Ο στόχος σε κάθε άθλημα είναι να τερματίζεις με το καλύτερο σκορ, αλλά θα ήταν γελοίο να περάσεις όλο το παιχνίδι κοιτάζοντας τον πίνακα των αποτελεσμάτων. Ο μόνος τρόπος για να κερδίσεις είναι να γίνεσαι καλύτερος κάθε μέρα. Το ίδιο ισχύει και για άλλους τομείς της ζωής. Εάν θέλεις καλύτερα αποτελέσματα, τότε σταμάτα να θέτεις στόχους. Επικεντρώσου στη στρατηγική σου. Τι εννοώ με αυτό; Είναι εντελώς άχρηστοι οι στόχοι; Φυσικά και όχι. Οι στόχοι είναι καλοί για τον καθορισμό μιας κατεύθυνσης, αλλά οι στρατηγικές είναι καλύτερες για την επίτευξη προόδου. Μια σειρά από προβλήματα προκύπτουν όταν αφιερώνεις πολύ χρόνο στο να σκέφτεσαι τους στόχους σου και αφήνεις ελάχιστο χρόνο για να σχεδιάσεις τη στρατηγική σου.

Πρόβλημα #1: Οι νικητές και οι ηττημένοι έχουν τους ίδιους στόχους.

Ο καθορισμός στόχων πάσχει από μια σοβαρή μεροληψία.  Επικεντρωνόμαστε στους ανθρώπους που τελικά κερδίζουν και εσφαλμένα υποθέτουμε ότι οι φιλόδοξοι στόχοι οδήγησαν στην επιτυχία τους, ενώ παραβλέπουμε όλους τους ανθρώπους που είχαν τον ίδιο στόχο αλλά δεν τα κατάφεραν.

Κάθε αθλητής των ολυμπιακών αγώνων  θέλει να κερδίσει ένα χρυσό μετάλλιο. Κάθε υποψήφιος  για μια δουλειά θέλει να πάρει τη θέση εργασίας. Και αν επιτυχημένοι και αποτυχημένοι άνθρωποι μοιράζονται τους ίδιους στόχους, τότε ο στόχος δεν μπορεί να είναι αυτός που διαφοροποιεί τους νικητές από τους ηττημένους. Δεν ήταν ο στόχος της νίκης που οδήγησε έναν αθλητή στην κορυφή του αθλήματος. Προφανώς, ήθελε να κερδίσει το χρυσό μετάλλιο σε όλες τις προηγούμενες διοργανώσεις, όπως και όλοι οι συναγωνιστές του. Ο στόχος ήταν πάντα εκεί. Μόνο όταν εφάρμοσε ένα σύστημα συνεχών μικρών βελτιώσεων πέτυχε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα.

Πρόβλημα #2: Η επίτευξη ενός στόχου είναι μόνο μια στιγμιαία αλλαγή.

Φαντάσου ότι έχεις ένα ακατάστατο δωμάτιο και έχεις βάλει στόχο να το καθαρίσεις. Εάν αφιερώσεις τον χρόνο και την ενέργεια  για να τακτοποιήσεις, τότε  θα έχεις ένα καθαρό δωμάτιο. Αλλά αν διατηρείς τις ίδιες ατημέλητες συνήθειες που οδήγησαν σε ένα ακατάστατο δωμάτιο, σύντομα θα αντικρίζεις το ίδιο ακατάστατο θέαμα και θα ελπίζεις για άλλη μια έκρηξη κινήτρων. Έχεις μείνει να κυνηγάς το ίδιο αποτέλεσμα επειδή δεν άλλαξες ποτέ τη στρατηγική σου πίσω από αυτό. Αντιμετώπισες ένα σύμπτωμα χωρίς να αντιμετωπίσεις την αιτία.

Η επίτευξη ενός στόχου αλλάζει τη ζωή σου μόνο προσωρινά. Αυτό είναι το παράδοξο με την αυτοβελτίωση. Πιστεύουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε τα αποτελέσματά μας, αλλά το πρόβλημα δεν είναι τα αποτελέσματα. Αυτό που πραγματικά πρέπει να αλλάξουμε είναι οι στρατηγικές που οδηγούν σε αυτά τα αποτελέσματα. Όταν επιλύεις προβλήματα σε επίπεδο αποτελεσμάτων, τα λύνεις μόνο προσωρινά. Για να βελτιωθείς για τα καλά, χρειάζεται να λύσεις προβλήματα σε επίπεδο στρατηγικής.

Πρόβλημα #3: Οι στόχοι περιορίζουν την ευτυχία μας.

Η σιωπηρή υπόθεση πίσω από κάθε στόχο είναι η εξής: «Μόλις φτάσω τον στόχο μου, τότε θα είμαι ευτυχισμένος». Το πρόβλημα με τη νοοτροπία του στόχου είναι ότι αναβάλλουμε συνεχώς την ευτυχία μέχρι το επόμενο ορόσημο. Έχω γλιστρήσει σε αυτή την παγίδα τόσες φορές που έχασα το μέτρημα. Για χρόνια, η ευτυχία ήταν πάντα κάτι για να απολαύσει ο μελλοντικός μου εαυτός. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι μόλις πάρω δέκα κιλά μυών ή αφού η επιχείρησή μου παρουσιαστεί στους New York Times, τότε θα μπορούσα επιτέλους να χαλαρώσω. Επιπλέον, οι στόχοι δημιουργούν μια σύγκρουση του τύπου «ή το ένα ή το άλλο»: είτε πετυχαίνεις τον στόχο σου και είσαι επιτυχημένος είτε αποτυγχάνεις και είσαι σκέτη απογοήτευση. Έτσι  εγκλωβίζεις διανοητικά τον εαυτό σου σε μια στενή εκδοχή της ευτυχίας. Αυτό είναι άστοχο. Είναι απίθανο η πραγματική πορεία σου στη ζωή να ταιριάζει με το ακριβές ταξίδι που είχες στο μυαλό σου όταν ξεκίνησες. Δεν έχει νόημα να περιορίζεις την ικανοποίησή σου σε ένα μόνο σενάριο όταν υπάρχουν πολλά μονοπάτια προς την επιτυχία.

Όταν ερωτεύεσαι τη διαδικασία και όχι το αποτέλεσμα αυτής, δεν χρειάζεται να περιμένεις να δώσεις στον εαυτό σου την άδεια να είναι ευτυχισμένος. Μπορείς να είσαι ικανοποιημένος οποιαδήποτε στιγμή το σύστημά σου λειτουργεί. Και μια στρατηγική μπορεί να είναι επιτυχημένη σε πολλές διαφορετικές μορφές, όχι μόνο με αυτήν που αρχικά οραματίζεσαι.

Πρόβλημα #4: Οι στόχοι έρχονται σε αντίθεση με τη μακροπρόθεσμη πρόοδο.

Τέλος, μια νοοτροπία προσανατολισμένη στον στόχο μπορεί να εκδηλώσει το φαινόμενο «γιο-γιο». Πολλοί δρομείς εργάζονται σκληρά για μήνες, αλλά μόλις περάσουν τη γραμμή τερματισμού σταματούν την προπόνηση. Ο αγώνας δεν είναι πλέον εκεί για να τους παρακινήσει. Όταν όλη η σκληρή δουλειά σου επικεντρώνεται σε έναν συγκεκριμένο στόχο, τι απομένει να σε ωθήσει προς τα εμπρός, αφού τον πετύχεις; Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί άνθρωποι επιστρέφουν στις παλιές τους συνήθειες μετά την επίτευξη ενός στόχου.

Ο σκοπός του να βάζεις στόχους είναι να κερδίσεις το παιχνίδι. Ο σκοπός της κατασκευής στρατηγικών είναι να συνεχίσουν να παίζουν το παιχνίδι. Η αληθινή μακροπρόθεσμη σκέψη είναι σκέψη χωρίς στόχους. Δεν πρόκειται για κανένα επίτευγμα. Πρόκειται για τον κύκλο της ατελείωτης τελειοποίησης και της συνεχούς βελτίωσης. Η προσήλωσή σου σε αυτή τη διαδικασία είναι που θα καθορίσει την πρόοδό σου.

Ερωτεύσου τις στρατηγικές.

Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι οι στόχοι είναι άχρηστοι. Ωστόσο, ανακάλυψα ότι οι στόχοι είναι καλοί για τον προγραμματισμό της προόδου ενώ οι στρατηγικές είναι καλές για την πραγματική πρόοδο.

Οι στόχοι μπορούν να δώσουν κατεύθυνση και ακόμη και να σε ωθήσουν προς τα εμπρός βραχυπρόθεσμα, αλλά τελικά μια καλά σχεδιασμένη στρατηγική θα κερδίζει πάντα. Το να χτίσεις  ένα καλό σύστημα είναι αυτό που έχει σημασία. Και τελικά αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η δέσμευσή σου στη διαδικασία.

Περισσότερα άρθρα και υλικό από τον  James Clear  μπορείτε να βρείτε στις ιστοσελίδες: habitsacademy.com, jamesclear.com