Βιβλία που ανοίγουν δρόμους

James Nestor, «Ανάσα»

Διαβάσαμε το βιβλίο του James Nestor, «Ανάσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και σας το προτείνω ανεπιφύλακτα. Αυτό το βιβλίο αποτελεί, σύμφωνα με τον συγγραφέα, μία επιστημονική περιπέτεια εξερεύνησης της ξεχασμένης τέχνης και επιστήμης της αναπνοής. Και την αποκαλεί «ξεχασμένη τέχνη», γιατί οι περισσότερες από τις τεχνικές που αναφέρονται στις σελίδες του, υπάρχουν εδώ και εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια. Επινοήθηκαν, τεκμηριώθηκαν, λησμονήθηκαν, ανακαλύφθηκαν εκ νέου κάποια άλλη χρονική περίοδο από κάποιον άλλον πολιτισμό και έπειτα ξεχάστηκαν ξανά. Κι αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται επί αιώνες.

Για παράδειγμα, εφτά βιβλία του κινέζικου Τάο που χρονολογούνται περίπου στο 400 π.Χ. ασχολούνταν αποκλειστικά με αυτό το θέμα και εξηγούσαν ότι ανάλογα με τη χρήση της, η αναπνοή μπορεί να μας θεραπεύσει ή να μας σκοτώσει. Ακόμα παλαιότερα οι ινδουιστές θεωρούσαν ότι η αναπνοή και το πνεύμα είναι ταυτόσημες έννοιες και πρότειναν περίπλοκες πρακτικές που είχαν στόχο να εξισορροπήσουν την αναπνοή και να συντηρήσουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. Επιπλέον οι βουδιστές χρησιμοποιούσαν την αναπνοή όχι μόνο για να εξασφαλίσουν μακροζωία, αλλά και για να φτάσουν σε ανώτερα επίπεδα συνειδητότητας. Για όλους αυτούς τους πολιτισμούς η αναπνοή ήταν ένα πανίσχυρο εργαλείο.

Προσπαθώντας να διασταυρώσει αυτούς τους ισχυρισμούς ανατρέχοντας σε πιο πρόσφατες έρευνες, ο James Nestor διαπίστωσε πως η επικρατούσα «δυτική» άποψη ήταν πως ο τρόπος που αναπνέουμε δεν είναι σημαντικός. Είτε αναπνέουμε από τη μύτη, είτε από το στόμα, είτε αναπνέουμε δέκα ή είκοσι φορές το λεπτό, δεν έχει καμία σημασία. Το ζητούμενο είναι να εισέρχεται οξυγόνο στον οργανισμό μας, από κει και πέρα το σώμα μας ξέρει τι πρέπει να κάνει. Συνεχίζοντας όμως την αναζήτησή του, ανακάλυψε ότι αρκετοί επιστήμονες του Χάρβαρντ, του Στάνφορντ και άλλων κορυφαίων πανεπιστημίων επιβεβαίωναν ορισμένα από τα πιο αξιοθαύμαστα επιτεύγματα που είχαν κατορθώσει άνθρωποι, αλλάζοντας τα μοτίβα της αναπνοής τους. Οι επιστημονικές τους μελέτες αποκάλυπταν ότι η ικανότητά μας να αναπνέουμε άλλαξε μέσα από τις μακροχρόνιες διαδικασίες της ανθρώπινης εξέλιξης, καταλήγοντας να έχουμε τη χειρότερη αναπνοή σε όλο το ζωικό βασίλειο και ότι ο τρόπος που αναπνέουμε έχει επιδεινωθεί σημαντικά με την έναρξη της βιομηχανικής εποχής. Διαπίστωσαν ότι το 90% των ανθρώπων δεν αναπνέει σωστά, γεγονός που είτε προκαλεί είτε επιβαρύνει πλήθος χρόνιων ασθενειών. Ορισμένοι από αυτούς τους ερευνητές, απέδειξαν επίσης ότι πολλές από τις σύγχρονες ασθένειες, όπως το άσθμα, το άγχος, η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), η ψωρίαση και άλλες παθήσεις, μπορούν είτε να ελεγχθούν είτε να θεραπευτούν αν αλλάξουμε τον τρόπο που εισπνέουμε και εκπνέουμε.

Αυτές οι έρευνες ανέτρεψαν παγιωμένες πεποιθήσεις της «δυτικής» ιατρικής επιστήμης. Ναι, τα διαφορετικά μοτίβα αναπνοής μπορούν πράγματι να επηρεάσουν το βάρος μας και τη συνολική υγεία μας. Ναι, έχει διαφορά αν αναπνέουμε από τη μύτη ή από το στόμα. Ναι, ο τρόπος που αναπνέουμε πράγματι επιδρά στο μέγεθος και στη λειτουργία των πνευμόνων μας. Ναι, η αναπνοή πράγματι μας επιτρέπει να παρέμβουμε στο νευρικό μας σύστημα, να ελέγξουμε την ανοσολογική μας απόκριση και να βελτιώσουμε την υγεία μας. Ναι, αν αλλάξουμε τον τρόπο που αναπνέουμε, πράγματι μπορούμε να ζήσουμε περισσότερο. Ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο και αναζητώντας απαντήσεις μέσα σε ιατρικά κείμενα χιλιάδων ετών, αρχαίες αναπνευστικές πρακτικές, όπως η Πραναγιάμα, η Σουντάρσαν Κρίγια και η Τούμο, αλλά και σε πρόσφατες μελέτες της πνευμονολογίας, της ψυχολογίας και της βιοχημείας, ανατρέπει τις συμβατικές πεποιθήσεις μας για την κυριότερη βιολογική λειτουργίας μας.

Ο τρόπος που τρώμε, το πόσο ασκούμαστε, πόσο ανθεκτικά είναι τα γονίδιά μας, πόσο αδύνατοι, νέοι ή ευφυής είμαστε, τίποτα από αυτά δεν έχει σημασία, αν δεν αναπνέουμε σωστά. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι επιστήμονες, στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και ο James Nestor, δουλεύοντας για αυτό το βιβλίο. 

Η αναπνοή είναι ο χαμένος πυλώνας της υγείας μας.